Lees ook: wondbehandeling kat
Lees in onderstaand artikel alles over wondbehandeling bij honden: van verbanden aanleggen tot aan laseren, maar ook over de bekende fabel over schoonlikken
Oorzaken
Een wond kan allerlei oorzaken hebben: bijtwonden, aanrijdingen, brandwonden, prikkeldraad, scherpe voorwerpen of zelfs neergeschoten worden. Wonden beschadigen de huid, en soms meer dan dat. Alles rondom de vacht en huid van honden valt binnen dermatologie bij honden:
Dermatologie folder
Ieder hondenbaasje maakt het wel eens mee: uw hond heeft ergens in getrapt en bij elke voetstap die hij zet laat hij een bloederige voetafdruk achter. Hoe met verwondingen en wonden om te gaan, wat u zelf kunt doen en waarmee u direct naar de dierenarts moet, noemen we in dit artikel.
Hier vindt u ook verschillende behandelmogelijkheden voor wonden bij honden.
Wond bij uw hond
Een wond is per definitie een verbreking in de natuurlijke samenhang van weefsel. Met weefsel bedoelen we hier vooral huid en onderhuid bij uw hond.
Tijdens de wondgenezing probeert het lichaam van de hond zo snel mogelijk die samenhang te herstellen. Dat doet een hond als het goed is vanzelf, maar voor diepere wonden kan aanvullende behandeling van de wond nodig zijn.
Naar de dierenarts?
De meeste wondjes en wonden die uw huisdier oploopt, genezen zonder dat er een dierenarts aan te pas hoeft te komen.
Schaafwonden
Oppervlakkige of schaafwonden zijn hiervan een voorbeeld. Hierbij legt het lichaam een groot regeneratievermogen aan de dag en dit kan zodoende restloos en dus littekenvrij genezen. Sommige wonden genezen overigens zelfs ondanks een verkeerde behandeling. Het lichaam is hierbij nogal eens vergevingsgezind.
Echter ook in principe goed te behandelen wonden kunnen geïnfecteerd en verder beschadigd worden door slechte behandeling. Let dus op dat u de wond van uw hond in de gaten houdt en (goed) behandelt.
Littekens bij hond
Ernstige en uitgebreide (diepe) wonden, waarbij ook weefselverlies optreedt, genezen nooit zonder littekenvorming. Hierbij wordt het weefseldefect door het lichaam opgevuld door zogenaamd granulatieweefsel.
Deze uitgebreide wonden dienen altijd volgens een aantal vaste principes behandeld te worden teneinde een snelle genezing te krijgen, met een goed cosmetisch resultaat en zo min mogelijk verlies van huid of ander weefsel. Besef dat genezing van uitgebreide (bijvoorbeeld brand- of sterk geïnfecteerde wonden) in bepaalde gevallen lang kan duren, waarbij veel inspanning wordt gevraagd van zowel baas als dierenarts!
Vaak zijn hierbij ook beperkingen voor de hond zelf, zoals het dragen van een kraag of het moeten aanhouden van verbanden.
Wondgenezing bij hond
Hoe werkt de genezing van een wond in het lichaam? De beschadiging wordt in eerste instantie gevolgd door een opruimreactie van beschadigde cellen.
De bloedvoorziening wordt vergroot, meer ontstekings- en opruimcellen worden aangevoerd, en er ontstaat een fibrinenetwerk (roodheid en zwelling).
Hiermee ontstaat een versteviging van de wond en wordt getracht de infectie buiten de deur te houden. Er vindt ook afvoer van afvalstoffen naar buiten op.
De wond ziet er uitwendig vochtig uit. Is het een grote wond dan begint hierna de vorming van vulweefsel (granulatiefase). Vanuit de wondranden vindt huidvorming plaats. Het tijdelijke fibrinenetwerk wordt vervangen door een permanente bindweefselstructuur.
Hierbinnen kunnen zich bloedvaten vormen, en uiteindelijk vindt een verkleining hiervan plaats door samentrekking (littekenretractie). Dit hele proces kan vele maanden duren.
Is er sprake van infectie dan kunt u met name pusserige uitvloeiing zien, is er sprake van totale afsterving van de huid dan vinden we een zwarte schil over de wond. De geur hierbij is niet prettig.
In het algemeen kunt u stellen dat hoe beter de doorbloeding van weefsel, des te sneller de wondgenezing en des te geringer de kans of infectie.
Via het bloed worden alle factoren aangevoerd die in de verschillende fasen van wondgenezing nodig zijn. Daarom kunnen uitwendige behandelingen die een goede doorbloeding in de weg staan soms zo funest uitpakken voor de genezing, denk hierbij aan het strakke (gips)verband dat te lang aangehouden wordt.
Maar ook beschadiging van de eigen bloedvaten zoals bij een staartpunt beschadiging staat een genezing in de weg; we zien hierbij vaak zeer slecht helende wonden.
Beschadiging van de huid op een plaats waar door mechanische druk de doorbloeding wordt belemmerd, zoals bijvoorbeeld op de punt van de elleboog tijdens het liggen, zijn ook berucht vanwege hun slechte genezing.
Diagnose type wond hond
Voor een eventuele behandeling is een goede wondinspectie vooraf belangrijk. We proberen op een aantal aspecten te letten:
- de plaats van de wond; dit is van belang in verband met doorbloeding, het type weefsel wat aanwezig is, de mogelijkheid om de huid te sluiten zonder te veel spanning te creëren in het weefsel, en of de hond er zelf bij kan en het zelf zou kunnen beschadigen;
- de uitgebreidheid van de wond zowel qua diepte als qua oppervlakte; onder andere van belang vanwege de mogelijkheid van sluiten, en de doorbloeding. In geval van alleen een oppervlakkige schaafwond hoeven we meestal niets te doen, behalve schoonmaken;
- de leeftijd van de wond; dit bepaalt in hoge mate het al dan niet gecontamineerd (=aanwezigheid van bacteriën) of geïnfecteerd (= aanwezigheid van teveel bacteriën) zijn en dus het type wondbehandeling;
- de vervuiling van de wond; door zand, gras, straatvuil, maar ook door bepaalde stoffen of obscure middelen welke soms foutief ingezet worden ter bevordering van de genezing;
- de specifieke oorzaak van de wond; een diepe bijtwond geeft vaak een enorme verscheuring en beschadiging van omliggende weefsels zodat de genezing hierdoor wordt verslechterd;
- andere patiëntfactoren; is er sprake van andere onderliggende ziektes welke de wondgenezing kunnen beïnvloeden zoals bijvoorbeeld chronisch nierlijden of suikerziekte .
Wondverband bij honden
Bij het behandelen van wonden bij honden komen verschillende technieken kijken, elk verschillend in expertise (u kunt ze soms gewoon zelf) en techniek (soms is er een apparaat nodig).
Oppervlakkige wond
Bij een eenvoudige oppervlakkige wond is reinigen vaak genoeg. Gebruik hiervoor gewoon water, of anders een fysiologische zoutoplossing. U kunt uw hond afdouchen of voorzichtig de wond afspoelen.
Pas op met ontsmettingsmiddelen en zalven!
Producten zoals ontsmettingsmiddelen en zalven hebben over het algemeen geen toegevoegde waarde. Sterker nog, deze kunnen wonden soms zelfs beschadigen.
Verband aanleggen
Een goed verband zorgt voor een schone wondomgeving, bevordert de wondgenezing, vermindert zwelling en bloeding, immobiliseert het wondgebied en vermindert de littekenvorming.
Een verband is alleen noodzakelijk als er kans is op verdere uitwendige verontreiniging of zelfbeschadiging van de wond. Een simpel elastisch verband volstaat dan. Bekijk hier een video: https://youtube.com/shorts/1HIUgRZZjkc
Beschermend en steungevend verband
Na de behandeling kan afhankelijk van de plaats en uitgebreidheid van de wond gekozen worden voor een beschermend en steungevend verband. Deze wordt minmaal elke 3 dagen verwisseld.
Wond hechten
Soms heeft de wond van uw hond hechtingen nodig.
'Snelle' wondsluiting door de dierenarts
Hechten is een vorm van wondsluiting. Bij diepere wonden die niet ouder zijn dan 6 tot 8 uur, maar die er goed (schoon) uitzien en vooral: waarbij infectie nog niet aan de orde is of de wond niet bevuild is, kan men de wond na reiniging direct sluiten. Bij bijtwonden geldt dit niet, hierbij gaan we uit van een verontreinigde wond.
Voor hechtingen en mogelijke andere (primaire) wondsluitingen moet u met uw hond altijd even langskomen bij de dierenarts. Direct na het ontstaan van de wond kan men als eigenaar tijdelijk de wond beschermen: doe uw hond een verband om. Daarmee voorkomt u verdere verontreiniging en bloedingen van de wond.
6-8 uur na het incident
Bij diepere wonden ouder dan 6 tot 8 uur, of met heel uitgebreid weefselverlies, of geïnfecteerd kan de wond niet direct gesloten worden. Daarbij zou de wond zeker weer open gaan na verloop van tijd, met alle extra verlies van weefsel van dien. Ook hiermee moet men dus altijd naar de dierenarts voor grondige reiniging.
Herstel
Hou het herstel van de wond goed in de gaten, zorg voor minimale spanning op de huid en ververs eventueel verbanden regelmatig. Herstel gaat dan vaak vanzelf.
Lasertherapie helpt uw hond bij genezingsproces, tegen pijn en helpt ontstekingen af te laten nemen. Meer weten? Ga naar: hond laten laseren - lasertherapie
Behandeling wond bij de dierenarts
- Ten eerste worden de wondbacteriën gekweekt door middel van een uitstrijkje te maken uit de wond.
- Daarna volgt schoonmaken: scheren rondom de wond, terwijl de wond beschermd wordt door een gel. Uitvoerig spoelen van de wond met electrolytenoplossing of fysiologische zoutoplossing. Hierbij worden losse niet-vitale stukken weefsel en eventuele lichaamsvreemde materialen (zand, gras etc.) verwijderd.
- In geval van een geïnfecteerde wond kan men een lage concentratie van bijvoorkeur chloorhexidine gebruiken in het spoelmiddel.
De beste wondgenezing ontstaat in een gecontroleerd vochtig milieu: de opruimreactie, de granulatie en de huidaangroei wordt hierdoor gestimuleerd. Pijn en jeuk worden hierdoor verminderd.
Vochtig gehouden wonden twee keer zo snel genezen als wonden die aan de lucht genezen. Vraag hierin het advies van uw dierenarts, dit kan verschillen per type wond.
Drainage van de wond
Ook wonddrainage van de wond is belangrijk, voornamelijk bedoeld voor de afvoer van afvalstoffen. Hierdoor krijgt de wond vermind dode ruimte waarin infectie zich kan ontwikkelen.
De mogelijkheid om aan beide eisen te voldoen is door een drielaags verband aan te leggen waarbij de binnenste laag zorgt voor de vochthoudendheid, de middelste laag voor de absorptie van afvalstoffen en afvalvocht, en de buitenste laag zorgt voor steun en bescherming voor verontreiniging van buitenaf.
Weinig beweging
Vermijd te veel beweging in de wond. Op plekken waar standaard veel beweging van de huid is (knieën bijvoorbeeld), kan dit lastig zijn, maar dit is erg belangrijk voor een optimale wondgenezing bij uw hond.
Verband wisselen
U zult wellicht het verband van uw hond moeten wisselen. Hoe vaak u verband bij uw hond moet wisselen hangt af van de mate van afvalvochtproductie en de noodzaak om een vochtig milieu te behouden (vraag hiervoor advies aan uw dierenarts). In de praktijk varieert het wisselen van het verband bij honden tussen de meerdere malen per dag (dat betekent dus een opname van de hond in de kliniek) en eens in de vijf dagen. Een flinke marge dus - er is op het gebied van 'wonden' ook nogal wat mogelijk bij uw hond. Let er bij het wisselen goed op dat het verband schoon blijft en goed blijft zitten.
Vooral dit laatste bepaalt of de hond er zelf goed vanaf blijft. Verbanden die te strak zitten of anderszins irriteren stimuleren de hond het eraf te bijten en zich hierbij meestal niet te beperken tot het verband, maar ook de wond verder te beschadigen.
In geval van infectie kan antibiotica gegeven worden op basis bij voorkeur van de kweek welke gedaan is. Ook pijnstillers hebben zeker een indicatie in het begin. Geneest de wond vlot op deze manier, is de infectie eruit en is het weefsel vitaal, dan kan de wond na één - drie dagen gesloten worden. Dan spreekt men van vertraagde primaire sluiting. De granulatiefase is dan nog niet ingegaan. Vindt er sluiting plaats tijdens of na deze granulatiefase dan spreekt men van secundaire sluiting.
Verzorging van de wond
Inspecteer altijd de wond zorgvuldig nadat de wond ontstaan is bij uw hond en handel naar bovenstaande richtlijnen. Vindt u de wond pas na een onduidelijke tijd en het is meer dan een oppervlakkige schaafwond, ga er dan mee naar uw dierenarts en laat de dierenarts bepalen wat de beste behandeling is.
Zalf: wondbehandeling bij honden
Vermijd zalven, cremes en stoffen waarvan de werking niet bewezen is en vooral die de dierenarts niet direct heeft aangeraden. Als er tegelijkertijd nog meer problemen zijn (gebroken been, gescheurde pezen, shock etc.) dan zal uw dierenarts ook hier rekening mee houden en de behandeling hierop afstemmen.
Schoonlikken
"Mijn hond likt de wond gewoon zelf schoon", "zo is de natuur", we horen het in de praktijk vaak. Maar let op: laat uw hond wonden niet schoonlikken.
Is het 'schoonlikken' van wonden een fabeltje?
Laat uw hond wonden niet schoonlikken. Het 'schoonlikken' van de wond door honden is een hardnekkige fabel onder huisdiereigenaren. Het likken van de wond moet juist vermeden worden, waarbij een kraag of verband kunnen hier uitkomst bieden.
Likken zorgt vaak voor verdere beschadiging van wonden, maar vooral is de tong van uw hond allesbehalve schoon. Van 'schoon' likken is dan ook geen sprake. Net als bij mensen vinden we in de bek van honden veel bacteriën. Die zijn vaak erg goed voor de vertering, maar het is er ook een waar mijnenveld. U moet zich voorstellen: honden pakken alles vast met hun bek en daarnaast eten ze ermee. Denk aan die beschimmelde stok uit het bok en soms eten honden zelfs poep. U begrijpt: veel bacteriën die juist niet goed zijn, waardoor er van schoonlikken door honden geen sprake is.
Hulp bij behandeling van de wond?
Heeft u hulp nodig bij de behandeling van de wond? Maak een afspraak bij de dierenarts, die allerlei middelen ter beschikking heeft voor een hygiënische reiniging van wonden.