Voor het uitvoeren van een wortelkanaalbehandeling zijn een aantal essentiële stappen noodzakelijk. Allereerst is het belangrijk om (a) de juiste toegangsopening te creëren. Daarna moet met verschillende vijlen en vloeistoffen (b) het wortelkanaal gevormd en gereinigd worden. Als laatst moet (c) het wortelkanaal op de juiste wijze opgevuld worden en de toegangskanalen afgesloten worden.
Wortelkanaalbehandeling van de grote knipkies 108.
Voor het uitvoeren van een wortelkanaalbehandeling zijn veel tandheelkundige materialen, instrumenten en apparaten noodzakelijk. Het gebruik van dentale röntgenfoto’s is onmisbaar, net als de dentale boor-unit, goede verlichting, een loepbril en voldoende kennis over hoe een wortelkanaalbehandeling op de juiste wijze uitgevoerd moet worden.
Als voorbeeld neem ik een wortelkanaalbehandeling van een hoektand.
A: creëren van de juiste toegangsopening
Allereerst wordt er een dentale röntgenfoto gemaakt van de te behandelen hoektand. Er wordt gekeken naar de anatomie van de tand en of er aanwijzingen zijn voor problemen tijdens het uitvoeren van de behandeling.
De afgebroken hoektand heeft natuurlijk al een open wortelkanaal, maar dat is zelden het kanaal waardoorheen de wortelkanaalbehandeling wordt uitgevoerd. De juiste plaats voor het toegangskanaal is dáár waar de vijl in één rechte lijn bij de wortelpunt kan komen, zonder te buigen. Een hoektand heeft een licht gekromde vorm: het wortelkanaal loopt in een flauwe bocht. Om een zo recht mogelijke lijn te creëren wordt bij een hoektand het toegangskanaal aan de voorzijde, vlak boven de tandvleesrand, schuin richting de wortelpunt geboord.
Doorsnede hoektand met een pijl die de plek van het toegangskanaal toont. Via dit toegangskanaal kunnen de vijlen in 1 rechte lijn naar de wortelpunt.
B: vormen en reinigen van het wortelkanaal
Daarna wordt, met behulp van ‘barbes broaches’ de zachte inhoud uit het wortelkanaal verwijderd. Barbed broaches hebben weerhaakjes die zich vastzetten in het zachte weefsel. Door de barbes broach een halve slag te draaien, is de zachte inhoud gefixeerd en kan het naar buiten getrokken worden.
Het uiteinde van een barbed broach: duidelijk zijn de weerhaakjes te zien.
Na het creëren van de extra toegangsopening wordt de inhoud van het wortelkanaal verwijderd met een barbed broach. Om de hoektand is alvast een latex afdekdoek geplaatst om te voorkomen dat straks de agressieve spoelvloeistoffen het mondholteweefsel aantasten.
Het lege kanaal kan nu gevormd en gereinigd worden. Het vormen gebeurd met lange vijlen, speciaal gemaakt voor de hoektand van de hond. Bij een hoektand kan geen gebruik worden gemaakt van instrumenten die al op de markt zijn voor de mens. Humane wortelkanaalvijlen hebben een lengte van maximaal 30 mm, terwijl voor een wortelkanaalbehandeling van een hoektand bij de hond vijlen van 60mm noodzakelijk zijn.
Een wortelkanaalbehandeling set voor het behandelen van hoektanden. Hierin kunnen de vijlen van 60 mm keurig oplopend in dikte bewaard worden
Een dunne vijl wordt voorzichtig het wortelkanaal ingebracht tot de weerstand van de wortelpunt voelbaar is. Op de controle dentale röntgenfoto is te zien dat de vijl tot de punt van het wortelkanaal komt. Met de (gele) rubber stop is zo de werklengte bepaald.
Eerst wordt een dunne vijl voorzicht zo ver mogelijk ingebracht en wordt er een controle dentale röntgenfoto gemaakt. Hiermee bepaal je de lengte van de opening tot de wortelpunt. Deze lengte wordt genoteerd als de ‘werklengte’ van de vijlen. Om te voorkomen dat een volgende vijl door de wortelpunt heen geduwd wordt, krijgen alle vijlen een rubber ring op deze ‘werklengte’.
Er zijn verschillende typen vijlen. De Hedström-vijlen hebben een spiraalsgewijze groeve. De vijl wordt op en neer bewogen waarbij, met het omhoog trekken van de vijl, er geïnfecteerd tandbeen mee naar buiten genomen wordt. Een ander type vijl is de Reamer. Deze vijlen zijn voorzien van spiralen die zich vullen met geïnfecteerd materiaal als de vijl rond gedraaid wordt.
De uiteinden van een Hedstrom-vijl en Reamer-vijl
Het wortelkanaal wordt gevormd en gereinigd door het verwijderen van geïnfecteerd tandbeen met behulp van de vijlen. Tegelijkertijd wordt het kanaal gespoeld met vloeistoffen die een desinfecterende werking hebben. Natrium Hypochloriet (NaOCl), ook wel bekend als bleek, is de ideale vloeistof om hiervoor te gebruiken. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van EDTA, een vloeistof die de smeerlaag verwijderd en de dentine verzacht.
C: opvullen van het wortelkanaal (obturatie) en afsluiten van de toegangskanalen
Nadat het wortelkanaal voldoende gevormd en gereinigd is, kan men overgaan tot de laatste stap: het opvullen van het wortelkanaal. Eerst wordt met absorberende ‘paper points’ het wortelkanaal gedroogd. Daarna kan begonnen worden aan de ‘obturatie’ van het kanaal. Obturatie is het driedimensionaal opvullen van het wortelkanaal welke moet zorgen voor een hermetisch afsluiting tegen het binnendringen van bacteriën bij zowel de punt (apex) van het wortelkanaal als bij de toegangskanalen.
Het driedimensionaal vullen van het gereinigde wortelkanaal wordt gedaan met een pasteuze sealer en Gutta Percha stiften. Ter controle worden er regelmatig dentale röntgenfoto’s gemaakt. Een geslaagde vulling sluit de wortelpunt secuur af en bevat geen luchtbellen.
De ideale middelen om het wortelkanaal op te vullen zijn een speciale wortelkanaal-sealer en Gutta Percha-stiften. Voor het inbrengen van de sealer wordt een lentulo spiraal gebruikt. De pasta wordt met een draaiende beweging de diepte ingebracht. Daarna kan de juiste maat Gutta Percha stift worden ingebracht om de onderste punt van het wortelkanaal netjes op te vullen. Het wortelkanaal wordt verder opgevuld met extra Gutta Percha stiften en vervolgens goed aangeduwd tot een solide massa. Tussentijds moeten er dentale röntgenfoto’s gemaakt worden ter controle. Als laatste stap worden de toegangskanalen netjes schoon gemaakt en voorzien van een glasionomeer- en composietvulling.
Alles bij elkaar is een wortelkanaalbehandeling een tijdrovende ingreep die bovendien een flinke investering vergt aan instrumentarium en specifieke middelen. Maar als de behandelde tand hierdoor nog voor jaren behouden kan blijven, is het een ideale behandeling in geval van een gecompliceerde fractuur van een tand.
