Samenvatting
Een acute hartstilstand zoals op het EK bij de Deense voetballer Christian Eriksen komt bij dieren gelukkig niet vaak voor. Maar hartafwijkingen in het algemeen komen regelmatig voor. De hartafwijkingen kunnen we op verschillende manieren onderverdelen.
- Aangeboren of verkregen hartafwijkingen waarbij vooral lekkende kleppen, een vernauwde uit-stroomopening naar het lichaam (aorta) of de longen, een gat tussen de kamers of boezems of verkeerd aangelegde bloedvaten voorkomen.
- Klepprobleem of hartspier(myocard) -problemen. Bij kleine hondenrassen komen vooral lekkende kleppen voor. Terwijl grote hondenrassen vaker myocardproblemen vertonen. Een uitzondering is de Cocker Spaniël, een kleine hond met regelmatig gedilateerde cardiomyopathie.
- Anatomische afwijkingen (kleppen of myocard) of ritmestoornis.
Anatomische hartafwijkingen geven zelden heel acute problemen maar meer geleidelijke verslechtering met een verminderd uithoudingsvermogen, een snellere ademhaling, hoesten, vocht vasthouden en afvallen. Ritmestoornissen kunnen ineens optreden, zoals bij Eriksen.
De oorzaak kan een storing in de prikkelvorming zijn, een storing in de prikkelgeleiding of een combinatie. Het hart trekt vanzelf samen, daar hoeven we niet over na te denken. De prikkel ontstaat in de sinusknoop in de rechterboezem. Maar er is wel beïnvloeding door het autonome zenuwstelsel.
De prikkel wordt over de boezems voorgeleid en bereikt de atrioventriculaire knoop. Met enige vertraging wordt de prikkel via de bundels van His, naar de kamers geleid. Door die vertraging trekken de boezems (atria) en kamers (ventrikels) niet tegelijk samen, waardoor de boezems de kamers beter kunnen vullen.
Bij storingen in de prikkelvorming kunnen stoornissen als te snelle of te trage hartfrequentie ontstaan, of extra hartslagen of erg onregelmatige frequentie, zoals bij atriumfibrillatie. Bij storingen in de voorgeleiding kunnen blokkades ontstaan als eerste, tweede of derdegraads AV-blok, bundeltakblok etc.
Bij anatomische afwijkingen van het hart zijn meestal veranderingen te zien in het ECG, op de röntgenfoto en (zeker) bij echocardiografie van het hart. Maar omdat ritmestoornissen heel plots en periodiek kunnen optreden, worden nogal eens geen afwijkingen gevonden bij ECG, röntgenfoto’s of echocardiografie. Wanneer een ritmestoornis optreedt bij inspanning, kan een ECG voor en direct na inspanning soms de diagnose opleveren.
Maar helaas niet altijd. Bovendien zijn ritmestoornissen vaak niet simpel op te wekken. Dan kan gebruik worden gemaakt van een 24-uurs-ECG (Holter-monitoring) of van een event-recorder. Het Holter-ECG wordt opgenomen door een klein ECG-apparaat (ongeveer 9x5x2cm) wat in een speciaal jasje wordt verborgen en wat de hond niet kan bereiken met mond of poten. De twee elektroden worden extra goed vastgeplakt op de geschoren plekjes op de borstkas. Heel belangrijk is dat de eigenaar een nauwkeurig dagboek bijhoudt wat de patiënt heeft gedaan (dus de tijden van horloge en Holter moeten overeenkomen).
Het 24 uurs-ECG wordt met een speciaal computerprogramma geanalyseerd. Omdat de humane programma’s een honden-ECG niet altijd snappen, moet het merendeel handmatig bekeken worden. Hierbij wordt gelet op frequentie, regelmaat, extra slagen, verandering van vorm van het ECG etc. Een goed dagboek is belangrijk, want een frequentie van 30 slagen per minuut en pauzes van 1 of 2 seconden, kunnen makkelijk tijdens de slaap optreden maar zijn natuurlijk erg afwijkend wanneer de patiënt op dat moment vol arbeid levert.
Behandelend arts
Ronald van Noort, Europees Specialist Interne Geneeskunde, dipl.ECVIM-CA
Patiënt
Golden Retriever reu Flip van 11 jaar oud
Anamnese
Hij had geen duidelijke klachten die op hartproblemen duidden, maar moest onder narcose wegens orthopedische problemen. Tijdens de narcose ontstonden ritmestoornissen. Dat wordt meestal door de gebruikte anaesthetica veroorzaakt (medetomidine is berucht), maar kan ook op verborgen hartproblemen duiden.
Een standaard ECG liet geen afwijkingen zien behalve wat hoge R-toppen. Dat kan duiden op vergroting van de linker ventrikel door lekkende kleppen, aortastenose of cardiomyopathie.
Beeldvorming
Onze Europees Specialist Diagnostische Beeldvorming Susanne Boroffka heeft een echocardiografisch onderzoek uitgevoerd. Uitslag van de hartecho was:
- asynchrone contractie van septum en linker ventrikelachterwand, waardoor een vrij lage FS
- minieme insufficiëntie van mitra- en pulmonaalkleppen
Daarom werd een Holter-ECG afgesproken. De elektroden werden op de geschoren en vetvrije huid geplakt met extra tape eroverheen. Het kastje werd in het nauw sluitende jasje verstopt.
Hieronder is een Holter recorder te zien.
Bevindingen
In het 24 uurs-ECG werden geen grote aantallen extra slagen gezien, geen duidelijke ritmestoornissen maar wel enkele premature supraventriculaire slagen (deze hebben vaak weinig circulatoire gevolgen). En sterke variatie in frequentie met soms 2 seconden geen contractie van het hart. Leuk te zien was dat in rust een lage frequentie werd gezien die plots in tachycardie veranderde toen de deurbel ging (volgens het dagboek).
Hieronder is een deel van het 24-uurs ECG wat is gemaakt te zien.
Diagnose
Er konden dus gelukkig geen duidelijke hartafwijkingen worden vastgesteld. En met aangepaste narcoseprotocol kon Flip succesvol geopereerd worden.
