Behandelend arts
Susanne Boroffka, Europees specialist veterinaire diagnostische beeldvorming en Bas Wetzels, intern veterinaire diagnostische beeldvorming
Patiënt
Een 8 jaar oude vrouwelijke gesteriliseerde Bullmastiff ‘Bonnie’
Anamnese
Bonnie werd bij de eigen dierenarts met spoed binnengebracht omdat zij tijdens het uitlaten plotseling in elkaar gezakt was. Bij aankomst op de dierenartspraktijk was de hond bij bewustzijn maar wel erg sloom. De verwijzende dierenarts stelde bij het algemeen onderzoek bleekroze slijmvliezen vast en kon het hart moeilijk ausculteren door de puffende ademhaling. Er waren beiderzijds ademgeluiden te horen en de buikpalpatie was onopvallend. De collega maakte thoraxfoto’s. De patiënt werd vervolgens naar de SDU verwezen met verdenking van een interne bloeding, hartfalen of een MDV voor een hart en/of buik echo en verdere internistische opwerking.
Beeldvorming
Video Echo-onderzoek
Röntgenonderzoek
Op het röntgenonderzoek van de thorax waren er tegenstrijdige bevindingen zichtbaar.
Op de laterale opname toont het hart klein en de longvaten smal, waarbij de vena cava caudalis breed toont.
Op de DV-röntgenopname toont het hart een subtiel afwijkende vorm met een gering bolle aftekening van het rechter hart. Er zijn geen aanwijzingen voor cardiaal longoedeem en de longen tonen geen aanwijzingen voor infiltraten of nodulaire verdichtingen.
Het röntgenonderzoek van de thorax toont geen vergrote hartschaduw maar wel de subtiel bolle vorm van het rechter hart op de DV-opname. Verder tonen de pulmonale vaten ondervuld en de vena cava caudalis breed.
Bij het echocardiografisch onderzoek werd een geringe tot matige hoeveelheid echogene pericardiale effusie vastgesteld (laag van circa 2 cm). Er was een diastolische en systolische collaps van de wand van het rechter atrium zichtbaar. Het hart toont een verminderde vulling van het linker ventrikel met toename van de wanddikte (pseudohypertrofie). Uitgaande van het rechter aurikel overgang naar het atrium werd een grote heterogeen gevormde massa gezien met een heterogeen echoarme structuur (ca. 3,7 cm in diameter).
Korte as doorsnede door de linker ventrikel toont de geringe tot matige pericardovervulling met de verminderde vulling van de linker ventrikel (pseudohypertrofie).
Korte as doorsnede toont de massa uitgaande van de rechter aurikel.
Diagnose
Acute harttamponnade door waarschijnlijk acute bloeding van de neoplasie uitgaande van de wand van het rechter aurikel/atrium. Meestal betreft dit een hemangiosarcoom.
Behandeling en therapie
De behandelopties werden door de Europees specialist interne geneeskunde Ronald van Noort met de eigenaren besproken:
- pericardiocentese gevolgd door corticosteroïden injectie om mogelijk de vocht aanmaak te remmen (onbekend of dit echt werkt);
- chirurgische pericardresectie zodat de vloeistof via de pleurale holte afgevoerd kan worden en er geen harttamponnade meer optreedt (gemiddelde overlevingsduur 11 dagen);
- poging tot chirurgische verwijdering van de tumor, waarbij de kans om de volledige tumor te kunnen verwijderen heel klein is;
- eventueel gecombineerd met chemotherapie
De eigenaren zagen gezien de slechte prognose af van verdere behandeling en Bonnie is geëuthanaseerd.
Toevoeging
Het typische beeld van een pericardovervulling op röntgenopnamen toont een gegeneraliseerde, ronde vergroting van de hartschaduw (‘voetbal’). Dit beeld werd bij deze patiënt niet gezien op het röntgenonderzoek.
Bij een pericardovervulling bepaalt het volume van het vocht, de snelheid waarmee het ontstaat en het aanpassingsvermogen van het pericard hoe snel de druk in het pericard stijgt, en dus hoe snel er harttamponnade ontstaat. Dit verklaart waarom veel honden nog relatief weinig klachten hebben bij een chronische pericardiale effusie, terwijl deze hond plotseling instortte.
De casus maakt goed duidelijk dat er sprake kan zijn van een acute harttamponnade zonder dat er op de röntgenopname duidelijk een groot en bol hart te zien is. Het is van belang om een goed klinisch onderzoek uit te voeren (inclusief beoordeling van de ictus cordis en thorax percussie en de subtiele veranderingen op een röntgenonderzoek waar te nemen, zodat er aansluitend de juiste aanvullende beeldvorming gekozen kan worden.
Een echocardiografisch onderzoek kan in dit geval helpen bij de bevestiging van de klinische verdenking van een pericardovervulling en het vinden van een eventuele tumor.
