Lees ook:
Dokter, mag ik deze zalf van u?
Regelmatig krijgen wij de vraag of we medicijnen willen meegeven voor een dier zonder dat wij deze hebben onderzocht. Vaak gaat het om een zalf voor de ogen, oren of huid, mét antibioticum. Maar soms ook gewoonweg antibioticum in tabletvorm. Er zijn een aantal redenen waarom wij dit niet doen.
Antibiotica is een veelzijdig middel dat bij mensen, maar ook bij dieren wordt gebruikt. Het kan bij dieren voor allerlei problemen ingezet worden. Het wordt ook als middel gebruikt om bepaalde operaties bij honden en katten mogelijk te maken.
Antibioticaresistentie bij dieren
In feite klopt 'antibioticaresistentie bij dieren' niet. De resistentie zit hem in de bacterie, niet in het dier. De bacterie kan niet worden bestreden met (bepaalde) antibiotica.
Er is wel veel gezegd over antibioticaresistentie door gebruik van antibiotica bij dieren, omdat we daar in de wereld wat ongeremder mee omgaan dan bij mensen, wat voor problemen zorgt bij de zorg voor mensen.
Hoe werkt antibiotica?
Antibiotica werkt tegen (anti) bacteriën (biotica). Bacteriën zijn enorm goed in zichzelf vermeerderen (delen), zolang dat kan. Antibiotica gaan dit vermeerderen tegen en is dus zeer nuttig als bacteriën een bepaald ziektebeeld geven bij uw dier.
Met antibiotica zorgt voor:
- minder overlijden aan eenvoudige bacteriële infecties
- kunnen uitvoeren van complexe operaties bij dier en mens
- veilige keizersnedes
- betere behandeling van kanker
- orgaantransplantaties
Hoe onstaat antibioticaresistentie?
Bacteriën muteren. In deze mutaties zitten een soort 'kopieerfouten'. Vaak zorgt dat ervoor dat de bacterie het niet haalt. Maar er kan ook een bacterie ontstaan die ongevoelig (resistent) is voor een antibioticum en die dus overleven, maar nog altijd schadelijk zijn. Die resistentie bacterie krijgt volop de ruimte op te vermeerderen, doordat het antibioticum heeft gezorgd voor het doden van de rest van bacteriën. Dat noem je selectiedruk.
Selectiedruk
Onderstaande afbeelding laat zien hoe antibiotica via 'selectiedruk' bacteriebestrijding moeilijker kan maken.
Selectiedruk bij antibiotica - afbeelding vergroten
We kunnen de bacterie dan niet meer bestrijdden met dat antibioticum. Hoe vaker je antibiotica gebruikt, hoe groter de kans op het ontstaan van deze resistente bacteriën.
Onze missie? Antibioticagebruik verinderen!
AniCura strijdt voor minder antibioticagebruik
Onder dierenartsen in Europa is het antibioticagebruik relatief hoog. Bij AniCura ligt dit gemiddelde veel lager. En daar werken we hard aan. AniCura doet als sinds de oprichting elk jaar onderzoek onder alle dierenklinieken naar het antibioticagebruik in AniCura dierenklinieken. Jaar op jaar wordt dit steeds minder. Antibioticagebruik is een belangrijk onderdeel van de kwaliteitssysteem van AniCura. In het jaarlijkse Quality Report van AniCura staat altijd de uitgebreide analayse van dat jaar, gericht op antibioticagebruik. AniCura is ook onderdeel van de World Antimicrobial Awareness Week.
Pdf's - antibioticabeleid voor dierenartsen
Regels vanuit de overheid
De overheid heeft regels vastgesteld om te zorgen dat de verstrekking van diergeneesmiddelen zorgvuldig verloopt.
Hierbij gaat het erom dat diergeneesmiddelen op de juiste manier worden toegediend, maar ook dat een dier niet onnodig diergeneesmiddelen, zoals antibiotica, toegediend krijgt. De reden is om schade aan de gezondheid van mens (zoals resistentie-opbouw van bacteriën) en dier, en schade aan het milieu te voorkomen. Aan deze regelgeving moeten wij ons houden als wij ervoor willen zorgen dat u in de toekomst bij ons medicijnen kunt blijven ophalen.
Geen onderzoek, geen medicijnen
Er kunnen door verstrekking van medicijnen aan een patiënt die niet is onderzocht ernstige gezondheidsrisico’s ontstaan.
Een voorbeeld hiervan is het toedienen van een oorzalf aan een hond met een kapot trommelvlies: dit kan leiden tot ernstig hersenletsel. Een ander voorbeeld is het gebruik van een verkeerde oogzalf: dit kan zelfs leiden tot verlies van het oog.
Lichamelijk onderzoek: altijd nodig
Vóór het voorschrijven van (antibioticum-houdende) medicijnen zal de dierenarts uw huisdier lichamelijk willen onderzoeken. Dit doen wij om te kunnen bepalen of en welke medicijnen nodig zijn en om te voorkomen dat er meer schade wordt aangericht door het meegeven van ‘verkeerde’ medicatie. Wij rekenen hierbij op uw begrip.
Wel of geen antibiotica gebruiken?
Als we ervoor kiezen om een antibioticum voor te schrijven voor uw huisdier doen wij dit na zorgvuldige afweging.
Zoals u waarschijnlijk weet zijn er verschillende groepen antibiotica die op verschillende manieren kunnen worden ingedeeld, bijvoorbeeld een onderverdeling in bacterieremmend of bacteriedodend, in gevoeligheid van bacteriën, in smal– of breedspectrum. Met andere woorden: of ze specifiek tegen een bepaalde groep bacteriën werkzaam zijn of juist tegen een grotere groep verschillende bacteriën.
Op basis van onderzoeken en kennis over de verschillende antibiotica en bacteriën is er het Formularium Hond en Kat opgesteld door de KNMvD, waarin per aandoening, bijvoorbeeld blaasontsteking, oogontsteking, abces, etc., staat aangegeven welke bacteriën het meest worden gevonden en welke antibiotica in dit geval het beste kunnen werken.
Eerste, tweede en derde keuze antibiotica
Er wordt onderscheid gemaakt tussen eerste, tweede en derde keuze antibiotica.
Zoals de benaming al doet vermoeden schrijven we het liefst de eerste keuze antibiotica voor. Maar niet in alle gevallen is er een eerste keuze antibioticum aanwezig. Ook kan een dier soms niet tegen het betreffende antibioticum. In andere gevallen zijn er problemen met het ingeven van een antibioticum of reageert de ontsteking niet of onvoldoende op het antibioticum. In deze gevallen zal er mogelijk moeten worden gegrepen naar een tweede of derde keuze antibioticum.
Vóór het voorschrijven van een derde keuze antibioticum zijn we als dierenarts, indien mogelijk, verplicht een kweek in te zetten om te bepalen voor welk antibioticum de gevonden bacteriën gevoelig zijn. Op deze manier weten we zeker dat het voorgeschreven antibioticum ook echt zal helpen én kunnen we voorkomen dat we antibioticaresistentie in de hand werken.
Meer informatie over antibioticaresistentie vindt u op de website van de Rijksoverheid.