Ontsteking anaalklieren
Een van de meest voorkomende redenen om de dierenarts te consulteren zijn aandoeningen van de anaalklieren bij de hond of kat. Dit zijn twee orgaantjes die direct onder de anus gelegen zijn, waarmee de hond zijn specifieke geurvlag afzet op de ontlasting.
Anaalklieren zijn plooien van de huid, tussen de inwendige en uitwendige sluitspier van de anus met een dunne afvoerbuis die uitmondt net naast de anus.
De functie van de anaalklieren is niet geheel duidelijk, maar waarschijnlijk hebben ze een functie in de herkenning en sociale omgang bij honden en katten.
Anaalklieren overzicht - afbeelding vergroten
Leegpersen van de anaalklieren
De anaalklieren bevatten aan de binnenzijde klierweefsel dat naast vocht ook een talgachtige substantie aanmaakt. Omdat de anaalklieren gelegen zijn tussen de inwendige en uitwendige sluitspier van de anus worden ze normaal gesproken leeg geperst bij het doen van de ontlasting.
Ook bij plotselinge opwinding, zoals vechten en opspringen, is het mogelijk dat de hond of kat zijn anaalklieren leeg perst.
De geur die dan vrijkomt, laat zich het best omschrijven als visachtig. Vaak likt de hond zelf de anus schoon als hij zijn anaalklieren plotseling heeft leeg geperst waarna ook de adem van de hond verre van fris ruikt.
Ontsteking van de anaalklieren
Vaak wordt de normale geur van het anaalkliervocht geassocieerd met ontsteking, dit is niet juist.
Ontsteking van de anaalklier laat zich het best onderverdelen in acute en chronische anaalklierontsteking.
Voor de oorzaak van de ontsteking zijn meerdere mogelijkheden, vaak is een combinatie van de mogelijkheden aanwezig:
- de samenstelling van het anaalkliervocht verandert van samenstelling, er gaat namelijk meer taaie, talgachtige substantie aangemaakt worden;
- er vindt extra aanmaak van anaalkliervocht aan;
- er kan een verandering van de spiertonus van de inwendige en uitwendige sluitspier optreden;
- verandering van de vorm van de ontlasting, vaak te dunne ontlasting, waardoor de anaalklieren niet meer worden leeg geperst.
'Sleetje rijden'
Het gevolg van deze verandering(en) is dat er een overvulling van de anaalklier ontstaat waardoor er gisting, irritatie en eventueel infectie in de anaalklier kan optreden.
Hierdoor gaat de hond likken onder zijn staart, of in de omgeving van zijn staart. De hond zal mogelijk gaan “sleetje rijden” om zich op deze wijze te krabben aan de anus.
Chronisch of acuut
Bij de chronische vorm kunnen deze symptomen vrij lang (enige maanden) aanwezig blijven, zonder dat er aan de buitenzijde van de anaalklier iets te zien is.
Bij een acute ontsteking is het echter anders, daar kunt u duidelijk aan de buitenzijde roodheid en zwelling op één tot twee centimeter naast de anus waarnemen.
Bij de acute infectie komt het ook zeer regelmatig voor dat de ontstoken anaalklier open springt en dat er veel bloederig ontstekingsmateriaal naar buiten komt.
Behandeling anaalklierontsteking
Dit is afhankelijk van de aard van de ontsteking. Is het een acute ontsteking waarbij de anaalklier is doorgebroken dan is goed schoonmaken van de anaalklier met een licht desinfecterende vloeistof, zoals een verdunde betadine oplossing, en het geven van antibiotica de behandeling.
Bij een chronische anaalklierontsteking is het probleem vaak dat de substantie die de anaalklier aanmaakt stopverfachtig van aard is geworden en niet meer via de dunne afvoerbuis de anaalklier kan verlaten.
Het is dan noodzakelijk om de klier met de hand leeg te drukken.
Hierbij dient er voor gezorgd te worden dat de anaalklier niet gekneusd wordt, dus er moet met niet te veel kracht gedrukt worden.
Er zijn verschillende methodes om de anaalklieren leeg te maken:
- de staart goed naar boven houden en dan rustig en voorzichtig de anaalklieren als het ware leeg masseren;
- een vinger in de anus en van binnenuit de anaalklier tussen duim en wijsvinger leeg masseren;
- het spoelen van de anaalklieren met een desinfecterende vloeistof.
Nadat de anaalklieren zijn leeggemaakt wordt een antibiotica-houdende zalf aangebracht in de anaalklier. Eventueel wordt deze behandeling na vijf tot zeven dagen nogmaals herhaald.
Indien na herhaalde behandeling de klachten terug blijven komen is het aan te raden om de anaalklieren operatief te verwijderen.
Vaak wordt gedacht dat na een operatie incontinentie voor kan komen, dit is echter niet juist. De kansen op complicaties zijn zeer gering.
De nabehandeling bestaat uit het geven van antibiotica en een middel om de ontlasting slap te houden. Hierdoor hoeft de hond niet zo sterk te persen, waarmee hij de wond zou kunnen beschadigen.
De hond krijgt altijd een kraag op zodat hij zelf niet kan likken of bijten aan de wond. De hond kan beide klieren prima missen en is op deze manier verlost van een chronisch probleem!