Pijn bij jouw hond herkennen
Honden zullen bij pijn stress ervaren waardoor ze zich anders gedragen. Elke hond zal net wat anders reageren op pijn. Daarom is het belangrijk dat je herkent wat het normale gedrag is van je hond, zodat je ook kleine gedragsveranderingen goed opmerkt. Gedraagt je hond zich anders dan normaal, of beweegt of ligt hij anders? Dit kunnen allemaal aanwijzingen zijn voor pijn. In de opsommingen hieronder zie je bij welke veranderingen je zeker contact met de dierenarts moet opnemen.
Thuis, in een vertrouwde omgeving, zal jouw hond de pijnsignalen het meest betrouwbaar laten zien. Vertel daarom altijd aan je dierenarts welk gedrag jouw hond thuis laat zien zodat je samen kunt bepalen of je hond inderdaad pijn heeft.
Hoe herken je een hond die pijn heeft?
Aan welke houding herken je dat je hond pijn heeft? En bij welke veranderingen in het gedrag moet je als baasje extra goed opletten? Dat lees je hieronder. Neem bij twijfel altijd contact op met je dierenarts.
Lichamelijke veranderingen herkennen bij een hond met pijn
- Ademhaling: dieren krijgen een oppervlakkige en snellere ademhaling (hijgen)
- Eetlust: veel honden met ernstige pijn zullen minder eten of stoppen met eten en drinken. Het is van groot belang dat honden weer voldoende gaan eten, omdat ze onnodig kunnen afvallen. Schakel altijd je dierenarts in als een hond afvalt, voor langere periode minder eet óf als je hond langer dan één dag helemaal niet heeft gegeten!
- Plassen & ontlasting: in sommige gevallen zijn honden onzindelijk
Verandering in beweging en houding herkennen bij een hond met pijn
- Vaak van lichaamshouding veranderen: hij lijkt geen comfortabele houding te kunnen vinden
- Ineengedoken zitten en/of liggen
- Biddende houding: bij buikpijn zullen honden vaak met doorgezakte voorpoten op de grond liggen terwijl ze de billen in de lucht steken
- Beweging: Veel honden zullen bij pijn minder bewegen of veel stilzitten. Bij pijn hoort ook: stijf lopen, moeite met opstaan of gaan liggen, moeite met traplopen of springen en achterblijven tijdens de wandeling
- Poot optillen bij plassen: bij pijn in het bewegingsstelsel zullen reuen hun poot niet meer optillen bij het plassen
- Kwispelen: minder hard kwispelen dan normaal kan ook herkend worden bij pijn
- Niet meer gapen: bij pijn in de kaak of kaakspieren
- Gezichtsuitdrukking: bij pijn zal de gezichtsuitdrukking van honden veranderen. Dit kan wat lastiger te herkennen zijn dan de andere pijnsignalen. Bij honden kunnen een boze en sterk gefocuste blik of juist een onoplettende blik tekenen zijn van pijn. Soms houden honden de oren stijf naar achteren
Gedrag herkennen bij hond met pijn
- Geluid maken: blaffen, grommen, gillen of janken zijn tekenen van ernstige pijn. Kreunen en een zeurend of jammerend geluid zijn ook tekenen van pijn. Soms zal de hond dit alleen doen bij bepaalde bewegingen
- Verandering van het humeur herkennen: honden met pijn kunnen agressief, schrikachtig, angstig of onderdanig zijn. Deze verandering is onder andere te herkennen doordat de hond zich terugtrekt of minder zelfvertrouwen heeft. Ook kan er sprake zijn van rusteloosheid, nervositeit, waaks zijn en paniek
- Slapen & rusten: meer of slechter slapen. Ook kunnen honden minder gapen, zich minder uitrekken en minder uitschudden
- Vacht: bij chronische pijn zullen dieren minder tijd besteden aan vachtverzorging waardoor de vacht een onverzorgde indruk kan geven
- Pijnlijke plek: overmatig likken, bijten schuren of kijken naar de pijnlijke plek
- Interactie met mensen: honden met pijn kunnen ook anders op jou reageren. Zo zijn er honden die meer aandacht vragen of meer aanhankelijk zijn, maar zijn er ook honden die juist minder graag bij mensen zijn. Ook zullen ze bijvoorbeeld niet toestaan dat je de pijnlijke plek aanraakt en kunnen ze agressief reageren als je dit toch probeert. Soms bevriezen ze en kijken ze naar de plek als je deze aanraakt. Daarnaast zullen ze minder spelen of er al heel snel weer mee stoppen
Vermoed je dat jouw hond pijn heeft als je hem aanraakt? Neem dan altijd contact op met dierenarts.
Waarom het belangrijk is om pijn bij honden snel te herkennen en behandelen ?
Pijn bij honden geeft stress. Dit is zeker het geval wanneer vlot herstel uitblijft of herstel helemaal niet mogelijk is, zoals bij bepaalde aandoeningen, waaronder osteoarthritis.
Voorkomen van chronische pijn
Als pijn te lang aanhoudt en er geen goed passende behandeling wordt aangeboden, kan dit nadelige gevolgen hebben. Zo kan ook milde acute pijn zonder behandeling overgaan in chronische pijn en dat betekent dat de hond overgevoelig wordt voor pijn. Hierdoor is de pijnbeleving heftiger en kan zelfs een lichte aanraking voor pijn zorgen.
De behandeling van chronische pijn is ook wat intensiever. Daarom is het van belang om de tekenen van pijn te herkennen en contact op te nemen met je dierenarts.
Laat je hond regelmatig checken door de dierenarts
Als je regelmatig bij de dierenarts komt, dan checkt deze (tijdig) of je hond pijn heeft en iets mankeert. Zo voorkom je dat jouw hond met pijn rondloopt en verklein je de kans dat de pijn chronisch of onnodig ernstig wordt.
Pijnstilling bij hond
Pijnstilling bij honden is, net als bij mensen, belangrijk om de ‘normale’ dingen te kunnen doen; goed slapen, eten en drinken. Jouw dierenarts zorgt ervoor dat je hond de juiste medicatie krijgt. Hierdoor kan jouw hond na bijvoorbeeld ziekte of een operatie sneller herstellen.
LET OP: geef je hond nooit pijnstillers voor mensen! Deze zijn meestal giftig! De dierenarts zal bij vermoeden van pijn, specifieke effectieve pijnstillers voor de hond voorschrijven. En tips geven hoe de vochtbalans extra te ondersteunen.
Wat is pijn eigenlijk?
Pijn is een onplezierig gevoel dat aangeeft dat er schade aan het lichaam is of zou kunnen ontstaan. In tegenstelling tot chronische pijn, is acute pijn geen ziekte maar een kenmerk van een ziekte. Het is een symptoom van een onderliggende aandoening, dit betekent dus dat er iets aan de hand is.
Functionele pijn
Pijn hoeft niet altijd ernstig te zijn en kan in natuurlijk voorkomende situaties soms onbehandeld blijven, zonder dat dit problemen geeft. Als een hond bijvoorbeeld een verkeerde stap heeft gezet en zijn poot heeft verstuikt, zal de hond net als wij mensen één of twee dagen een zeurende pijn voelen. Deze pijn zorgt ervoor dat de hond zijn gedrag tijdelijk aan gaat passen. Bijvoorbeeld door de poot één of twee dagen wat te ontzien en minder te belasten. Hierdoor kan de poot snel herstellen en kan de wond snel genezen.
Dit is een voorbeeld van functionele pijn. De continue scherpe pijn is kort (minuten) en gaat over in lichtere zeurende pijn. Die past bij de lichte verwonding. Functionele pijn zal met of zonder ontstekingsremming of pijnstilling tot snel herstel leiden en hoeft dan ook niet fanatiek bestreden te worden. Ook zonder ontstekingsremmende pijnstilling zal de poot niet langzamer of minder volledig herstellen. Het leed voor het dier is zeer beperkt.
Dit is een heel ander geval dan wanneer we het hebben over ziekmakende pijn.
Ziekmakende pijn
Bij ziekmakende pijn, kan het dier minder goed met de pijn omgaan en duurt de pijn ook veel langer dan de opgetreden beschadiging. Dit gebeurt al bij wat grotere operaties die veel napijn geven. Maar ook bij bepaalde aandoeningen en ziekten. Door de aanhoudende pijn en het ongemak past de hond zijn gedrag zo aan dat dit goed herstel juist tegenwerkt.
Dit herken je bijvoorbeeld aan verstoppen en niet eten, waardoor de hond te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt voor zijn herstel. En teveel likken bij een wond kan ervoor zorgen dat een verwonding uit zichzelf niet goed kan herstellen of kan gaan ontsteken.
Acute en chronische pijn
Bij pijn kan er ook onderscheid gemaakt worden in de duur van de pijn: acute en chronische pijn. Acute pijn ontstaat snel en is vaak gemakkelijk te herkennen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een botbreuk, aanrijding of een snee van een scherp stuk glas. Chronische pijn is pijn die langer aanhoudt, bijvoorbeeld pijn door osteoarthritis (vaak artrose genoemd), vaak is chronische pijn moeilijker te herkennen.
Osteoarthritis (artrose)
Osteoarthritis is een pijnlijke ontsteking door slijtage in de gewrichten van je hond. Deze pijn is vaak lastiger te herkennen omdat de gedragsveranderingen erg subtiel en minder specifiek zijn. Deze hebben wel nadelige gevolgen voor het welzijn en het aantal comfortabele jaren die de hond gegund zijn. Net als voor mensen is het voor huisdieren van belang om regelmatig te bewegen om zo de gezondheid van het bewegingsstelsel optimaal te houden.
Waarom laten honden niet zien dat ze pijn hebben?
Niet alle honden laten merken dat ze pijn hebben. Wel laten ze pijn sneller zien in bepaalde situaties. Pas als een dier zich veilig voelt en het tonen van pijn iets op zal leveren, zal het dier signalen afgeven aan de omgeving (soortgenoten, andere dieren of mensen) dat er iets aan de hand is. In een roedel kunnen roedelgenoten dat herkennen en helpen waardoor de kans op herstel wordt vergroot. Maar bij dieren die zeer hoog in rang staan en deze dominante positie willen behouden, is het vanuit het dier gezien helemaal niet zo normaal om te laten zien dat het pijn heeft.
Het laten zien van pijn is dan namelijk een teken dat je een “makkelijke” prooi bent om van de troon te stoten. In deze situaties verlaagt het tonen van pijn de overlevingskansen. Om die reden zullen dieren er veel aan doen om geen duidelijke signalen van zwakte of pijn te tonen.
Maar ook als een dier dit probeert te verbergen, kunnen we door diersoortspecifieke taal “te leren spreken”, de subtiele(re) signalen herkennen.
Wat te doen als je denkt dat je hond pijn heeft?
Omdat de pijnsignalen ook gezien kunnen worden wanneer een hond stress ervaart, kan het lastig zijn om te bepalen of er daadwerkelijk sprake is van pijn. Denk je dat je mogelijk pijn of stress herkent bij je hond, of twijfelt je hierover? Neem dan voor advies contact op met je dierenarts.
Met spoed naar de dierenarts
Je moet met spoed met je hond naar de dierenarts wanneer je hond:
- Plots jankt, blaft of gromt
- Agressief is
- Niet meer wil of kan bewegen
- Duidelijke verwondingen heeft
- Het bewustzijn verliest of erg suf of sloom is
- Niet meer wil eten en/of drinken
- Oogafwijkingen heeft
- Buikpijn heeft; dit kan zich uiten als een afwijkende houding (voorpoten en borst op de grond en kont in de lucht) of pijn bij aanraking van de buik
- Een opgezette, bolle buik heeft
- Probeert te braken maar er geen braaksel uit de bek komt
Is je hond jonger dan 2 jaar en heeft deze een afgebroken tand? Neem dan binnen 48 uur contact op met je dierenarts zodat de tand nog gered kan worden.
Overleg bij twijfel altijd met je dierenkliniek. Die heeft liever dat je tijdens de normale openingstijden belt voor een kleinigheidje, dan dat je te laat belt en het een spoedgeval wordt.
Lees meer:
Hond loopt mank
Likt of krabt uw hond veel?
Hond heeft vreemd voorwerp opgegeten
Artrose hond
_________________________________________________________________________________
Auteur: Joost Uilenreef, DVM MVR DipECVAA
EBVS®-erkend specialist anesthesiologie en pijnmanagement
Buitengewoon-lid Nederlandse Vereniging van Anesthesiologie (NVA)
Werkzaam bij AniCura Specialistische Dierenkliniek Utrecht https://www.s-d-u.nl/
Bronnen
1: Mosley, C., Edwards, T., Romano, L., Truchetti, G., Dunbar, L., Schiller, T., Gibson, T., Bruce, C., & Troncy, E. (2022). Proposed Canadian Consensus Guidelines on Osteoarthritis Treatment Based on OA-COAST Stages 1-4. Frontiers in veterinary science, 9, 830098. https://doi.org/10.3389/fvets.2022.830098
2: Wright, A., Amodie, D., Cernicchiaro, N., Lascelles, B. & Pavlock, A. (2019). PVM1 diagnosis and treatment rates of osteoarthritis in dogs using a health risk assesment (HRA) or health questionnarie for osteoarthritis in general veterinary practice. Value in Health 22 (supplement 2), S387. https://doi.org/10.1016/j.jval.2019.04.18862
3: Wallis, C. & Holcombe, L.J. (2020). A review of the frequency and impact of periodontal disease in dogs. The Journal of small animal practice, 61(9), 529–540. https://doi.org/10.1111/jsap.13218
Overige:
LICG bestand
AniCura folder pijnbestrijding
BSAVA manual of canine and feline anaesthesia and analgesia. Chapter 9: pain assessment methods.
Sharkey, M. (2013). The Challenges of Assessing Osteoarthritis and Postoperatieve Pain in Dogs. The AAPS Journal, 15. https://doi.org/10.1208/s12248-013-9467-5