Honden kunnen, net als mensen, om verschillende redenen en in verschillende situaties stress ervaren. Sommige zijn gestrest als ze alleen zijn, andere tijdens een autorit. Sommige honden tonen stress zodra ze een tennisbal zien, en anderen tijdens etenstijd, of bij het zien van andere honden. De reden waarom een hond stress heeft kan verschillend zijn. En iedere oorzaak vraagt weer om een andere oplossing.
Hoe ontstaat stress bij honden?
Als je in bedreigende situatie komt en daardoor stress ervaart, maakt je lichaam hormonen (adrenaline en cortisol) aan. Deze hormonen zorgen er voor dat je er klaar voor bent om te kunnen reageren in een bedreigende situatie. Je bent klaar voor actie en dat is prima, want toen we nog in berenvellen rondliepen, betekende dat het verschil tussen leven of dood.
Heb je voor langere tijd dingen waar je stress van krijgt en is er geen uitzicht op een oplossing op korte termijn? Dan krijg je door de continue hoge hormoonlevels in je lichaam allerlei kwalen zoals slapeloosheid, je niet lekker voelen etc. Wij mensen kunnen dit oplossen door de oorzaak te veranderen zoals bijvoorbeeld op zoek te gaan naar een nieuwe baan, of nieuw huis met minder herrie.
Een hond heeft deze keuzes vaak niet. Die moet proberen om te gaan met een vervelende situatie, die continue stress geeft. En dan krijg je een moment dat hij of zij letterlijk van zich af bijt. Natuurlijk is dat het laatste wat we willen!
Hoe herken je stress bij honden?
Door je hond te bestuderen leer je steeds beter om de kleinere eerste signalen te zien die aangeven dat je hond zich niet op zijn of haar gemak voelt.
Als je hond iets spannend vindt gaat hij zich anders gedragen. Zo kan hij opeens intensief gaan staan snuffelen en/of krabben op een plek waar hij al een tijdje is. Hij haakt even af, zeg maar. Dit is een kleine maar subtiele aanwijzing die laat zien dat je hond zich niet helemaal prettig voelt. Dit zijn andere tekenen dat je hond stress krijgt:
- Je hond kijkt weg;
- Je hond loopt weg;
- Je hond gaat tongelen - dus zijn lippen aflikken;
- Je hond gaat gapen;
- Hij gaat zich langzaam bewegen;
- Hij gaat zijn ogen sluiten en/of lopen drentele;
- Hijgen;
- Uitschudden;
- Trillen;
- Blaffen
- Zijn rughaar gaat overeind staan - dit noemen we ook wel borstelen
- Zwetende voetzolen
- Weggedraaide ogen, waardoor het oogwit te zien is - dit noemen we whale eye
Zie je het gedrag van de twee lijstjes met opsommingen niet meer? En raakt je hond langzaam langzaam verstijfd (bevriest) met dichte bek en gespannen lippen? Dan heeft je hond serieuze stress.
Je hond is dan klaar om aan te vallen en laat dat zien door te grommen en/of de tanden te laten zien. Is de dreiging nog niet weg, zal de hond gaan uitvallen en happen, ook wel snappen genoemd om uiteindelijk echt (meerdere keren) te bijten.
Heb je dit gezien bij je hond en denk je dat het door dominantie is? De meeste agressie bij honden komt doordat ze bang zijn.
Ongewenst gedrag van honden door stress
Een hond ervaart veel situaties anders dan wij mensen. Terwijl wij uren met ons mobieltje bezig zijn, verveelt je hond zich rot bijvoorbeeld. Nu zal je hond zal niet meteen in je broekspijp hangen als hij of zij stress ervaart door verveling, maar de kans dat ze daardoor ongewenst gedrag gaan ontwikkelen is wèl groot!
Er zijn heel veel factoren die er voor zorgen dat je hond zich niet fijn voelt, je weet er vast wel een paar op te noemen. Denk bijvoorbeeld aan vreemde honden, mensen, situaties, geluiden of geuren bijvoorbeeld. Deze kunnen tot ongewenst gedrag leiden.
En dan bedoelen we ongewenst gedrag voor ons mensen, want voor de hond is het gewoon gedrag. Als je hond stress voelt doordat hij zich verveelt dan kan hij zichzelf proberen te kalmeren door veel te gaan blaffen, piepen, janken, slopen, aan de lijn trekken of niet luisteren. Als je hond een paar keer succes heeft gehad met dit gedrag, bijvoorbeeld doordat je hem aandacht hebt gegeven, dan zal hij dit blijven doen.
Niet alleen vervelende situatie veroorzaken stress, ook leuke ervaringen zoals “Ga je mee uit?” en “Waar is je bal?!” zetten de hormoonproductie in gang.
4 tips om je hond te helpen bij stress
Hoe zorg je er nou voor dat je hond minder stress ervaart?
- Voorkomen
Voorkom situaties waar je hond stress van krijgt. Bijvoorbeeld door er voor te zorgen dat er geen vreemden, kinderen of onbekende honden in de buurt van jouw hond komen. - Trainen
Verander situaties. Dit doe je bijvoorbeeld door een andere betekenis aan te leren bij het zien van een stress veroorzaker. Dit vraagt om geduld en training. - Vertrouwen
Bouwen aan vertrouwen van je hond, door samen te oefenen zodat je hond leert dat jij zorgt voor veiligheid. - Balans en herstel
Zorg voor balans tussen (fysieke en mentale) inspanning en ontspanning. Adrenaline is al snel uit het lichaam na een stressmoment, maar cortisol doet er 12 tot 24 uur over.
Stress tips aan de hand van een voorbeeld
Het is soms best lastig om deze punten toe te passen in het dagelijkse leven. Of het is misschien lastig om te begrijpen als kort punt. We leggen het uitgebreid uit aan de hand van een voorbeeld: je hond reageert heftig op andere honden als je hond is aangelijnd tijdens een wandeling. Hieronder vind je de uitleg met punt.
Hulp voor stress bij je hond - voorkomen:
Leer je hond kennen en oefen met het herkennen van de kleine signalen die je hond laat zien! Observeer vóór een situatie escaleert. Dus als je hond tijdens het uitlaten opeens langzaam gaat lopen en je ziet dat ‘ie gaat tongelen bij het zien van een tegemoetkomende hond, weet je dat dit hem/haar stress geeft.
Hulp voor stress bij je hond - training
Door de emotie van je hond te veranderen bij een situatie waar hij/zij normaliter reactief reageert, zal er op den duur minder opwinding zijn. Door het gewenste gedrag te belonen, snapt de hond wat er van hem/haar wordt verwacht. Voorbeeld: Dus in plaats van toch je hond richting een andere te laten gaan, ga je zo ver weg staan dat er nog geen opwinding (let weer op de stress signalen) te zien is. Beloon het rustige gedrag met iets lekkers of favoriete speeltje. Loop verder als de ander voorbij is of loop een andere kant op. De hond leert dat er helemaal niets aan de hand is als ‘ie de andere hond ziet en zal op den duur steeds minder reageren.
Hulp voor stress bij je hond - vertrouwen
Door je hond te laten zien dat jij er voor zorgt dat er minder stressmomenten zijn tijdens een wandeling, zal je hond minder gespannen zijn. Ga bijvoorbeeld niet op een smal dijkje lopen waar veel andere honden zijn, maar ergens waar je een andere kant op kunt lopen als er een hond aan komt. Of er met een grote boog om heen kunt. Door je hond te belonen voor het zelf contact zoeken met jou, leert hij/zij steeds beter dat jij degene bent waar ‘ie op moet letten. Dus dan leert je hond meer afstand te nemen van de omgeving en meer op jou te letten. En het allerbelangrijkste: blijf zelf rustig, je laat je hond zien dat er niks is om je over op te winden!
Hulp voor stress bij je hond - balans en herstel
Als wandelen een stressvolle gebeurtenis is voor je hond, zorg dan voor rust voor en na de wandeling. Op deze manier kan de hond met een relaxt brein gaan wandelen en kunnen de eventueel opgebouwde stress hormonen na het uitlaten afvloeien. Zorg dat je hond een eigen plek heeft in huis, waar geen kinderen bij mogen komen en niet in een looproute van de kamer.
Net als bij mensen kan fysieke inspanning positief werken tegen stress. Het melkzuur in de spieren wordt afgevoerd en doordat het bloed sneller stroomt, ontspant de hond. Zelfs hem gewoon aan een langere riem laten lopen zodat hij vrijer kan rondlopen kan helpen.
Na een stressvolle gebeurtenis heeft je hond misschien extra slaap nodig. Laat hem ontspannen en geef hem "een dag vrij" als hij moe lijkt. Nieuwe dingen leren is bijna onmogelijk als hij gestrest is, dus beperk de training.
Laat hem rondlopen, laat hem kauwen, laat hem slapen - dat is meestal alles wat nodig is.
Mijn hond blijft stress hebben
Soms kunnen kalmerende hulpmiddelen helpen om je hond te helpen in het trainingsproces, zoals feromonen of andere kalmerende of ontspannende supplementen. Deze zijn te koop bij je dierenarts. Pas op met producten die online aangeboden worden. Sommige 'verlammen' je hond, waardoor hij rustiger lijkt, maar niet kan reageren of vluchten waardoor hij nog banger wordt. In nog ingewikkeldere gevallen, moet je dierenarts misschien medicijnen voorschrijven, zoals angstverminderende medicijnen om het stressniveaus te verlagen.
Het is belangrijk om de oorzaak van de stress aan te pakken - met hulpmiddelen of medicatie alleen kom je er niet
Deze middelen helpen met de stress, maar het is belangrijk om de oorzaak van de stress aan te pakken. Zoek een gediplomeerde gedragstherapeut die jullie kan begeleiden naar betere relatie met je hond. Kijk niet teveel naar alle goed bedoelde adviezen van de buren die toevallig ook een hond hebben of wat er op een online forum / website geschreven wordt. Niet alles wat je daar leest klopt en kan je van de regen in de drup helpen.