Zwemmer syndroom
Over dit syndroom wordt weinig gesproken en misschien ook wel omdat weinig mensen deze groep van aandoeningen herkennen. Zeker is dat het een ontwikkelingsstoornis is die vaker voorkomt dan veel mensen denken. Voor menig fokker is dit syndroom een ware nachtmerrie.
Er is geen onderscheid tussen reuen en teven, maar het komt wel vaker voor bij kortsnuitige rassen, zoals de Franse bulldog en mopshond.
De platte borstkas, het zwemmersyndroom en ingedeukte borstkas bij de hond
De aandoening wordt vaak 'zwemmer' genoemd, maar eigenlijk hebben we hier te maken met drie aandoeningen, waarbij de pup kan lijden aan één van de drie, maar ook alle drie. Het gaat om:
- het zwemmersyndroom;
- de platte borstkas (flat chested syndrome);
- pectus excavatum (ingedeukte borstkas).
De laatste is een duidelijk omschreven aandoening, waarbij een fors stuk van het laatste gedeelte van het borstbeen naar binnen groeit.
Hierdoor krijgen het hart en de longen minder ruimte in de borstkast met soms ernstige gevolgen.
De platte borstkas en de 'zwemmer' zijn wat minder duidelijk omschreven uitwendige verschijningskenmerken van de pup en kunnen sterk variëren in mate en ernst van de aandoening.
Herkennen van de 'zwemmer'
Op een leeftijd van 10 - 16 dagen, de leeftijd waarop pups normaal gesproken beginnen met lopen, lukt het de pup niet om te gaan staan. Als een pup met deze aandoening probeert vooruit te komen, maken de voor- en achterpoten zijwaartse bewegingen. Dit lijkt op zwemmen, vandaar de term 'zwemmer'.
Oorzaken van het zwemmer syndroom
Naast de karakteristieke stand van de voor- en/of achterpoten, heeft een pup met het zwemmersyndroom meestal ook een afplatting of ingedeukte borstkas. Op jonge leeftijd vervormt de borstkas nog makkelijk en als de pup met het zwemmersyndroom continu op de borstkas ligt, zal deze beginnen af te platten.
Foto van een ingedeukte borstkas - afbeelding vergroten
Röntgenfoto van een ingedeukte borstkas door zwemmersyndroom - afbeelding vergroten
Er is niet één oorzaak van het zwemmer syndroom, maar vaak een combinatie van oorzaken.
Een kleine groep pups zijn 'zwemmers' omdat ze lijden aan een duidelijk omschreven probleem van het zenuwstelsel (bijvoorbeeld waterhoofd), een probleem van het hart of een bacteriële dan wel virale infectie.
Bij de meeste pups met het zwemmer syndroom of een platte of ingedeukte borstkas, zijn de volgende oorzaken mogelijk:
- de snelst groeiende of zwaarste pup uit het nest, met als gevolg overgewicht;
- de bodem van de werpkist is glad;
- achtergebleven ontwikkeling en spierkracht, onder andere door ondervoeding;
- hypermobiliteit van de gewrichten (gewrichten zijn te soepel, waardoor ze te bewegelijk worden);
- de pup is geboren met een iets afgeplatte borstkas;
- de pup is geboren met een pectus excavatum, een putje in de borstkas aan de onderzijde, enige centimeters voor de navel;
- problemen met de bovenste luchtwegen, hierbij moet dan vooral aan de brachycephale (kortsnuitige) rassen gedacht worden;
- erfelijke aanleg;
- slechte ontwikkeling en afsterving van de tussenribspieren;
- slechte ontwikkeling van de borstspieren.
Kortom een forse lijst met mogelijke, vaak logische combinatie, van: zodra een pup een ingedeukte borstkas (pectus excavatum) heeft zal hij minder makkelijk kunnen zuigen aan de tepel of de fles, waardoor de kans op ondervoeding toeneemt.
Bij ondervoeding is een pup minder sterk en heeft minder kracht om op zijn poten te gaan staan. Is in zo’n geval de bodem van de werpkist glad dan hebben we veel factoren die negatief werken.
Oorzaken en gevolgen van afplatting van de borstkas
Indien een pup zwaar is en niet kan staan, rust zijn hele gewicht op de borstkas. Daardoor komt de meeste druk op het borstbeen terecht.
Het borstbeen wordt hierdoor naar binnen gedrukt en de ribben naar binnen gebogen, wat de borstholte in ernstige mate verkleind.
Het gevolg is dat het hart, dat normaal gesproken voornamelijk aan de linkerzijde van de borst te voelen is, zodanig in de knel komt te zitten tussen het borstbeen en de ruggenwervels dat het dwars in de borstkas komt te liggen.
Dit heeft weer als gevolg dat de longen zich niet meer helemaal ontplooien en de pup ademnood krijgt. Dit uit zich in een snellere oppervlakkige ademhaling, waarbij soms wat vocht uit de neus komt.
Soms neemt de benauwdheid dusdanige vormen aan dat de pups het hoofd en hals gestrekt houden. Dat is ook de reden dat de pups hoog gelegen plaatsen opzoeken.
Ze happen bijna naar adem en de verschijnselen doen erg denken aan een longontsteking.
Vaak zullen deze pups ook een longontsteking ontwikkelen, ze verslikken zich namelijk veel sneller.
Behandeling zwemmer syndroom
De behandeling is mede afhankelijk van de oorzaak. Als de pup overgewicht heeft dan is het natuurlijk zaak om de hoeveelheid voeding iets te minderen.
Eventueel aangevuld met elektrolyten en glucose-mix om uitdroging te verhelpen.
Daarnaast is het altijd, ongeacht de oorzaak, nodig om de bodem van de werpkist te bedekken met bijvoorbeeld een deken, waardoor de patiënt meer steun heeft bij het gaan staan.
Bij ernstige vormen is het aan te raden om onder de deken hobbels en bobbels te maken, waardoor er een soort heuvellandschap ontstaat.
Hierdoor worden de kapsels van de gewrichten minder overbelast, kan het hoofd hoger neergelegd worden en zal er bij beweging snel steun gevonden worden door het lichaam.
Spieren van de pup trainen en ontlasten
Ook “training” is aan te raden. Om de spieren van de borstkas (pectoraal-spieren) en achterbenen (adductoren) sterker te maken door het op de pootjes zetten van de pup, massage van de spieren en het bewegen van de gewrichten in de juiste richting.
Als de pup wat ouder is, is het mogelijk om de pup te laten “zwemmen” in een teil of bad.
Om verdere overbelasting van de gewrichten te voorkomen is het soms nodig de voor en/of achterpoten met een elastisch verband of elastiek bij elkaar te brengen zodat het spreiden voorkomen wordt.
Indien de poten iedere keer uitglijden en spreiden, kan beschadiging van de spieren ontstaan en dit is juist wat we willen voorkomen.
Bij ernstige afplatting van de borstkast is het nodig om het borstbeen te ontlasten door aan beide zijden naast de voorpoten een verdikking aan te brengen.
Bijvoorbeeld met watten in een sok of elastisch verband om verdere afplatting te voorkomen.
Het borstbeen komt zo vrij te liggen van de ondergrond en kan zo door de borstspieren weer naar beneden getrokken worden
Pup in goede conditie houden
Om de pup in een goede conditie te houden of te brengen is vaak extra voeding noodzakelijk.
Meestal is sondevoeding een zeer goede optie, zodat de pup zich niet kan verslikken. Een antibioticum zal vaak nodig zijn om de bronchitis en/of longontsteking tegen te gaan.
Is een pup ondanks alle bovenstaande maatregelen toch erg benauwd dan kan er overwogen worden om zuurstof aan de pup te geven.
Dit gaat vaak het makkelijkste door de pup in een kleine afgesloten ruimte te leggen en hier zuurstof via een slang aan toe te voegen.
Ernstige vorm van ingedeukte borstkas bij de pup
Bij pups met een zeer duidelijke pectus excavatum is de bovenstaande behandeling soms niet voldoende.
Als het borstbeen zeer sterk naar binnen is gedraaid dan is de enige oplossing euthanasie of een operatieve correctie van het borstbeen.
In het geval van een operatie krijgt de pup een naar de borstkas gevormde korset van lichtgewicht gips.
Onder narcose worden er onder het borstbeen draden aangebracht die onder spanning aan het gips worden bevestigd.
Het gips kan na veertien dagen worden verwijderd en meestal is het borstbeen dan duidelijk naar buiten gekomen en zal zich op een normale manier ontwikkelen.
Prognose voor een puppy met zwemmer syndroom
De kans op herstel van het zwemmer syndroom is natuurlijk per geval verschillend, maar het moment van onderkennen is cruciaal. Als er te laat actie ondernomen wordt kan het wel eens te laat zijn en is euthanasie de enige oplossing.
Toch is bij snel ingrijpen de prognose over het algemeen gunstig. De pups herstellen voorspoedig en men kan op oudere leeftijd geen of weinig negatieve effecten meer ontdekken.
Men dient zich wel te realiseren dat een zeer forse dosis TLC (Tender, Love and Care) van essentieel belang zijn.
Lees hier verder voor waar u aan moet denken betreffende de zorg van pasgeboren pups.