Pijn bij uw kat herkennen
Bij pijn ervaren katten stress, waardoor ze zich anders gedragen. Elke kat reageert net wat anders op pijn. Om kleine gedragsveranderingen goed op te kunnen merken, is het belangrijk dat u weet wat het normale gedrag is van uw kat. Gedraagt uw kat zich anders dan normaal, of beweegt of ligt hij anders? Dit kunnen zeker aanwijzingen zijn voor pijn. In de opsommingen hieronder ziet u bij welke veranderingen u zeker contact met de dierenarts moet opnemen.
Vooral thuis, in een vertrouwde omgeving, zijn de pijnsignalen bij uw kat goed te zien. Vertel daarom altijd aan uw dierenarts welk gedrag uw kat thuis laat zien. Zo kan u samen met uw dierenarts bepalen of er inderdaad sprake is van pijn.
Wat doet een kat als het pijn heeft?
Welke houding heeft een kat met pijn? En bij welke veranderingen in gedrag moet u als baasje extra goed opletten? Dat leest u hieronder. Neemt bij twijfel altijd contact op met uw dierenarts.
Lichamelijke veranderingen bij kat met pijn
- Ademhaling: dieren krijgen een oppervlakkige en snellere ademhaling.
- Eetlust: veel katten met ernstige pijn zullen minder eten of stoppen met eten en drinken. Het is van groot belang dat katten weer voldoende gaan eten, omdat ze binnen korte tijd last kunnen krijgen van een ernstige en levensgevaarlijke leververvetting. Schakel altijd uw dierenarts in als een kat afvalt, voor langere periode minder eet óf als uw kat langer dan één dag helemaal niet heeft gegeten!
- Plassen & ontlasting: soms plassen katten buiten de bak. Als de kat wel op de bak plast maar de urine niet meer begraaft, kan dit ook wijzen op pijn. Ook minder of meer poepen en/of plassen kan duiden op pijn.
Verandering in beweging en houding bij kat met pijn
- Vaak van lichaamshouding veranderen: het dier lijkt geen comfortabele houding te kunnen vinden.
- Gespannen houding: zoals zitten of liggen met een gebolde rug of ineengedoken zitten. Wanneer katten pijn hebben, liggen ze vaak niet meer opgekruld.
- Beweging: de meeste katten zullen bij pijn minder bewegen of veel stilzitten. Ook bij pijn hoort: stijf lopen, minder soepel voorwerpen achtervolgen en moeite met opstaan of gaan liggen pa
- Springen en traplopen: bij problemen in het bewegingsstelsel valt het op dat katten minder hoog of ver springen. Ze hebben bijvoorbeeld een extra opstapje nodig om hogere plaatsen te bereiken. Ook lopen ze minder soepel de trap op en af. Bij het oplopen van de trap nemen ze vaak halverwege een pauze en bij het aflopen van de trap gaan ze zijwaarts naar beneden en vertonen vaak een konijnen-huppel met de achterpoten.
- Gezichtsuitdrukking: bij pijn zal de gezichtsuitdrukking van katten veranderen, dit kan wat lastiger te herkennen zijn dan de bovengenoemde pijnsignalen. Samengeknepen oogleden die in een V-vorm staan, een frons op het voorhoofd, het plat houden van de oren en een gespannen neus en bek passen bij pijn. Ook de snorharen kunnen informatie geven over mogelijke pijn; houdt de kat deze strak naar voren, dan kan er sprake zijn van pijn.
Gedrag bij kat met pijn
- Verstoppen: de meeste katten zullen zich terugtrekken of verstoppen, bijvoorbeeld onder meubels.
- Geluid maken: blazen, grommen, sissen, miauwen en zelfs spinnen kunnen bij pijn voorkomen. Soms zal de kat dit alleen doen bij bepaalde bewegingen.
- Verandering van het humeur: katten met pijn kunnen agressief, schrikachtig, onrustig, onderdanig, nerveus of angstig zijn.
- Slapen & rusten: de meeste katten slapen vaker én langer dan gebruikelijk, maar een enkeling slaapt minder. Ook tonen ze minder interesse in de omgeving.
- Vacht: bij pijn zullen katten zich minder wassen, waardoor de vacht een onverzorgde en doffe indruk kan geven. De manier van wassen kan ook duiden op pijn. Wees extra alert als de kat blaast of met de staart zwiept tijdens het wassen.
- Krabpaal & nagels: de meeste katten zullen bij pijn in het bewegingsstelsel de krabpaal minder gebruiken, waardoor de nagels langer zijn.
- Pijnlijke plek: overmatig likken, bijten, schuren of kijken naar de pijnlijke plek.
- Sociale interactie: katten met pijn kunnen ook anders op u en andere katten reageren. De meeste katten zullen minder behoefte hebben aan contact en zullen vaak vluchten bij benadering. Ook zullen ze bijvoorbeeld niet toestaan dat u de pijnlijke plek aanraakt en kunnen ze agressief reageren als u dit toch wel probeert. Soms bevriezen ze en kijken ze naar de plek als u deze aanraakt.
- Naar buiten: afhankelijk van uw kat wil deze meer of minder naar buiten.
Vermoedt u dat uw kat pijn heeft als u hem of haar aanraakt? Neem dan altijd contact op met dierenarts.
Waarom het belangrijk is om pijn bij katten snel te ontdekken en behandelen
Pijn bij katten geeft stress, en daarmee vraagt het meer van het lichaam dan wanneer pijn goed behandeld wordt. Dit is zeker het geval wanneer de kat niet snel herstelt of als herstel helemaal niet mogelijk is.
Voorkomen van chronische pijn
Als pijn te lang aanhoudt en er geen goed passende behandeling wordt geboden, kan dit nadelige gevolgen hebben. Zo kan ook milde acute pijn overgaan in chronische pijn. Dat betekent dat de kat overgevoelig wordt voor pijn. Hierdoor is de pijnbeleving heftiger en kan zelfs een lichte aanraking al voor pijn zorgen.
De behandeling van chronische pijn is ook wat intensiever. Katten zijn nog beter in het verbergen van pijn dan honden. Vaak is het zo dat als een kat tekenen van pijn laat zien, het probleem er al veel langer is. Daarom is het belangrijk om bij tekenen van pijn snel contact op te nemen met uw dierenarts.
Laat uw kat regelmatig checken door de dierenarts
Als u regelmatig bij de dierenarts komt, dan checkt deze (tijdig) of uw kat pijn heeft en iets mankeert. Zo voorkomt u dat uw kat met pijn rondloopt en verkleint u de kans dat de pijn chronisch of onnodig ernstiger wordt.
Pijnstiller kat
Pijnstilling bij honden is, net als bij mensen, belangrijk om de ‘normale’ dingen te kunnen doen; goed slapen, eten en drinken. Uw dierenarts zorgt ervoor dat uw hond de juiste medicatie krijgt. Hierdoor kan uw hond na bijvoorbeeld ziekte of een operatie sneller herstellen. Lees hier meer over pijnstillers voor uw kat.
LET OP: geef uw kat nooit pijnstillers voor mensen! Deze zijn in alle gevallen giftig! Uw dierenarts zal bij vermoeden van pijn, specifieke effectieve pijnstillers voor de kat voorschrijven. En tips geven hoe de vochtbalans extra te ondersteunen.
Wat is pijn eigenlijk?
Pijn is een onplezierig gevoel dat aangeeft dat er schade aan het lichaam is of zou kunnen ontstaan. In tegenstelling tot chronische pijn, is acute pijn geen ziekte maar een kenmerk van een ziekte. Het is een symptoom van een onderliggende aandoening.
Functionele pijn
Pijn hoeft niet altijd ernstig te zijn en kan in natuurlijk voorkomende situaties soms onbehandeld blijven, zonder dat dit problemen geeft. Als een kat bijvoorbeeld een verkeerde stap heeft gezet en een poot heeft verstuikt, zal de kat net als wij mensen één of twee dagen een zeurende pijn voelen. Deze pijn zorgt ervoor dat de kat het gedrag aan gaat passen, bijvoorbeeld door de poot één of twee dagen wat te ontzien en minder te belasten. Hierdoor wordt verdere schade voorkomen en kan de poot vlot herstellen.
In dit voorbeeld spreken we van functionele pijn: de continue zeurende pijn is kort van duur (uren) en passend bij de zeer beperkte beschadiging. Functionele pijn zal met of zonder ontstekingsremming of pijnstilling tot snel herstel leiden en hoeft dan ook niet fanatiek bestreden te worden. Ook zonder ontstekingsremmende pijnstilling zal de poot niet merkbaar langzamer of minder volledig herstellen. Het ongemak voor het dier is beperkt.
Dit is een heel ander geval dan wanneer we het hebben over ziekmakende pijn.
Ziekmakende pijn
Bij ziekmakende pijn kan het dier minder goed met de pijn omgaan en duurt de pijn ook veel langer dan de opgetreden beschadiging. Dit gebeurt al bij wat grotere operaties die veel napijn geven. Maar ook bij bepaalde aandoeningen en ziekten. Door de aanhoudende pijn en het ongemak past de kat zijn gedrag zo aan dat dit goed herstel juist tegenwerkt.
Denk bijvoorbeeld aan verstoppen en niet eten, waardoor de kat te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt voor zijn herstel. En overmatig likken bij een wond kan ervoor zorgen dat een verwonding uit zichzelf niet goed kan herstellen of geïnfecteerd dreigt te raken.
Acute en chronische pijn
Bij pijn kan er ook onderscheidt gemaakt worden in de duur van de pijn: acute en chronische pijn.
Acute pijn ontstaat snel en is vaak gemakkelijk te herkennen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een botbreuk, aanrijding of een snee van een scherp stuk glas.
Chronische pijn is pijn die langer aanhoudt, zoals pijn door osteoarthritis (vaak artrose genoemd).
Osthearthritis (artrose)
Osteoarthritis is een voor uw kat pijnlijke ontsteking door slijtage in de gewrichten. Deze pijn is vaak lastiger te herkennen omdat de gedragsveranderingen erg subtiel en minder specifiek zijn. Deze hebben wel nadelige gevolgen hebben voor het welzijn en het aantal comfortabele goede jaren dat de kat gegund is. Net als voor mensen, is het namelijk voor huisdieren belangrijk om regelmatig te kunnen bewegen.
Waarom laten katten niet zien dat ze pijn hebben?
Niet alle katten laten merken dat ze pijn hebben. Wel laten ze pijn sneller in zien bepaalde situaties. Zo zal een dier pas zijn omgeving laten merken dat het pijn heeft als het zich veilig voelt en als dit voor het dier iets oplevert.
Bij meer solitair (op zichzelf) levende dieren, zoals katten, is het vanuit het dier gezien helemaal niet zo vanzelfsprekend om te laten zien dat het pijn heeft. Het laten zien van pijn kan dan een teken zijn dat het dier zijn of haar territoriumgebied niet goed kan verdedigen. In deze situaties verlaagt het tonen van pijn de overlevingskansen. Om die reden zullen dieren er veel aan doen om geen duidelijke signalen van zwakte of pijn te tonen.
Maar ook als een dier dit probeert te verbergen, kunnen we door diersoortspecifieke taal "te leren spreken", de subtiele(re) signalen oppikken.
Veel oudere katten lijden pijn, zonder dat baasjes dit weten
Net zoals bij mensen, hebben katten op leeftijd een verhoogd risico op het krijgen van kanker. Dit is vaak wel bekend. Maar wist u bijvoorbeeld ook dat 61% van de katten ouder dan 6 jaar tekenen van osteoarthritis heeft? En dat dit bij katten ouder dan 14 jaar zelfs oploopt tot 82%?
Het is een misverstand dat katten altijd mank lopen bij osteoarthritis,. Meestal is er vooral sprake van gedragsveranderingen en minder soepel springen en traplopen.1 Daarnaast heeft onderzoek aangetoond dat alle katten ontstekingen in de bek hebben en dat deze ernstiger zijn als uw kat ouder wordt. Ook problemen aan de tanden en kiezen worden vaker bij oudere katten gezien.
Omdat al deze aandoeningen vaker voorkomen bij oudere dieren en gepaard gaan met chronische pijn, is het bij seniorkatten belangrijk regelmatig een gezondheidscontrole te laten doen. Zo kan de pijn al in een vroeg stadium opgespoord worden en kunnen nadelige effecten van pijn worden voorkomen.
Wat te doen als u pijn vermoedt bij uw kat?
Omdat de pijnsignalen ook gezien kunnen worden wanneer een kat stress ervaart, kan het lastig zijn om te bepalen of er daadwerkelijk sprake is van pijn. Denkt u dat uw huisdier mogelijk pijn of stress heeft, of twijfelt u hierover? Neem dan voor advies contact op met uw dierenarts.
Met spoed naar de dierenarts
U moet met spoed met uw kat naar de dierenarts wanneer uw kat:
- Plots miauwt, gromt, blaast of sist
- Agressief is
- Niet meer wil of kan bewegen
- Niet meer wil of kan plassen
- Duidelijke verwondingen heeft
- Het bewustzijn verliest of erg suf of sloom is
- Zich plots terugtrekt
- Niet meer wil eten en/of drinken
- Braakt
- Oogafwijkingen heeft
Is uw kat jonger dan 2 jaar en heeft deze een afgebroken tand? Neem dan binnen 48 uur contact op met uw dierenarts zodat de tand nog gered kan worden.
Overleg bij twijfel altijd met uw dierenkliniek. Die heeft liever dat u tijdens kantooruren belt voor een kleinigheidje dan dat u te laat belt.
Gerelateerde artikelen:
Pijnstiller voor kat
Kat loopt mank
Heeft uw kat buikpijn?
Oude kat wordt mager
Artrose behandeling kat
_________________________________________________________________________________
Auteur: Joost Uilenreef, DVM MVR DipECVAA
EBVS®-erkend specialist anesthesiologie en pijnmanagement
Buitengewoon-lid Nederlandse Vereniging van Anesthesiologie (NVA)
Werkzaam bij AniCura Specialistische Dierenkliniek Utrecht https://www.s-d-u.nl/
Bronnen
1: Slingerland, L. I., Hazewinkel, H. A., Meij, B. P., Picavet, P., & Voorhout, G. (2011). Cross-sectional study of the prevalence and clinical features of osteoarthritis in 100 cats. Veterinary journal (London, England : 1997), 187(3), 304–309. https://doi.org/10.1016/j.tvjl.2009.12.014
2: Girard, N., Servet, E., Biourge, V., & Hennet, P. (2009). Periodontal health status in a colony of 109 cats. Journal of veterinary dentistry, 26(3), 147–155. https://doi.org/10.1177/089875640902600301
Overige:
LICG bestand
AniCura folder pijnbestrijding
BSAVA manual of canine and feline anaesthesia and analgesia. Chapter 9: pain assesment methods.
Feline grimace scale